සිවලිංගයට යට නොවූ ලිංගාලකොණ්ඩා

ඉන්දියාවේ අන්ද්‍රා ප්‍රාන්තයේ අතීත බෞද්ධ උරුමය සොයා අප කළ ගවේශනයේ තවත් අපූර්ව ස්ථාන දෙකක් මේ පෝස්ටුවෙන් ඔබ ගෙන එන්නම්.ක්‍රි.පූ 4වැනි සියවසට අයත් මේ පුදබිම හැදින්වෙන්නේ සංකාරම් (SANKARAM) නමිනි. එහෙත් එය අතීතයේ දී හඳුන්වා ඇත්තේ සංගාරාම් යන නමින් බව ඉන්දීය පුරාවිද්‍යාඥයෝ පවසති.
ඒ පිළිබඳ සෙල්ලිපි පවා හමු වී ඇත. සංගාරාම යනු අතීතයේ දි රහතන් වහන්සේලා වැඩ සිටි බිම යන්න අදහස් කෙරේ.

සංකාරම් පුදබිම පිහිටා ඇත්තේ විශාකා පට්නම් නගරයට සැතපුම් 14ක් පමණ නිරිත දිගට වන්නට පිහිටි සංකාරම් පුරයේය.
සංකාරම් පුද බිම සුසැදී ඇත්තේ එකිනෙකට මුහුණ ලා පිහිටි මනරම් කඳු ගැට දෙකක් මත ය. මේ කඳු ගැට දෙක හැදින්වෙන්නේ ලිංගාල කොණ්ඩා සහ බොජ්ජංග කොණ්ඩා ලෙසය.මෙම පුදබිම් දෙකම අදට ත් බෞද්ධ පුද බිම් ලෙස මැනවින් පෙනෙන්නට තිබුණ ද අන්ද්‍රා වැසියන් පවසන්නේ ඒවා හින්දු පුද බිම් ලෙසින්ය. එහෙත් සැබැව නම් මේවා බොදුනුවන්ගේ උරුමයන් බවයි. පුරාවිද්‍යාත්මක සොයා ගැනීම් ඒවා තහවුරු කොට ඇත.දැඩි ආගම් වාදීන් වෙසෙන ඉන්දියාවේ මේ තත්ත්වය පහදන්නට ගියහොත් ඒ විද්‍යාර්ථීන්ට වන්නේ ද රට හැර දා යන්නට ය.නැතිනම් දිවි පුදන්නටය.

මේ දිස්වන්නේ බොජ්ජංග කොණ්ඩා කඳු ගැටයයි.

දුරට පෙනෙන බොජ්ජංග කොණ්ඩා

බුදු රුව තාමත් ඇත

මේ සිව ලිංගයක් නොවේ චෛත්‍යයකි

ඉහළට යන මග

විනාශ කරන්නට උත්සාහ දරා

තාමත් ගාම්භීරලෙස වැඩ සිටී

කඳු මුදුනේ චෛත්‍යයක නටබුන්

අතීත සංගාරාමය

නිදන් හොරු එහෙත් ඇත

කඳු මුදුනට පෙනෙන දසුන

 කඳු මුදුනේ සම්පූර්ණ ශෛලමය ගුහාවක බුදු රදුන්ගේ රුව රැගත් කැටයම් සහිත ගුහාවකි. ඒ තුළ අඳුරු කුටියක හරි මැද ශෛලමය ස්ථූපයකි.(අද එය ඔවුන් සිව ලිංගුවක් සේ හඳුන්වති). ගුහාවට ඇතුළු වීමට මත්තෙන් බලනවිට ගලේ කෙටූ බුදු රූ හොඳින් දිස්වෙයි. මේව වනසන්නට බොහෝ වාරයක් උත්සාහ ගෙන ඇති සැටි දකින විට හදවත දුකින් පිරී යයි. එහෙත් බුද්ධිමත් ඉන්දීය පුරාවිද්‍යාඥයන්ට පින් සිදුවන්නට මෙතරම් දුරකට හෝ මේ නටබුන් සුරැකී ඇත.
කන්ද මුදුනට යාමට ඇත්තේ ද ශෛලමය මාර්ගයකි.
බොජ්ජංග කොණ්ඩා ගුහාව අනෙක් පසින් තවත් ඉහළට මාර්ගයකි. එය කඳු මුඳූන දක්වා විහිදෙයි. එතැන ඇත්තේ විශාල චෙත්‍යයක නටබුන්ය.
මෙතැන සිට බලනවිට හාත්පස මැනවින් පෙනේ. එය නෙතට මනරම් දසුනකි. 

මේ දිස්වන්නේ ලිංගාල කොණ්ඩා පුදබිමයි.

දහස් ගනනත් ගල් චෛත්‍ය

හැම ගලක්ම චෛත්‍යයක්

මහත්ම අපූර්වයකි එහි. කළු ගලෙන් නිමවන ලද චෙත්‍ය දහස් ගණනකි එහි දකින සැම ගලක් ම චෛත්‍යයකි.එකල සිටි අපූර්ව කලා කරුවකුගේ අගනා නිමැවුමකි මෙය. මෙම පළාත එකල බුදු දහමින් මනා ලෙස පෝෂණය වී තිබූ බව කියන්නට තවත් සාක්ෂි කුමට ද. එක ළග පිහිටි මෙම පුද බිම් දෙක කියා පාන්නේ එක් කන්දක රහතන් වහන්සේලා මෙහි වැඩ සිටි බවත් අනෙක් කන්දේ වතාවත් සිදුවූ බවත්ය.මෙම පුදබිම් විනාශවන්නට ඇත්තේ මෝගල් අධිරාජ්‍යයාගේ යුගයේදී බව ඉන්දීය විද්වත් මතයයි.

අන්ද්‍රාප්‍රදේශ් පැත්තේ ඔබ යම් දිනෙක ගියහොත් අමතක නොකරන්න මේ පුදබිම් දැක බලාගන්න.මා එසේ කියන්නේමේවා ඉතාමත් අප්‍රකටව පවතින බැවිනි.

ලොව කොතැන සිටියත් හදවතින්ම ශ්‍රී ලංකිකයි
බොජ්ජංග කොණ්ඩා මුදුනේ දි

මගේ ගමන් සගයා දේශාටන ගවේශක
සමන් අතාවුද හෙටිටි ලිංගාල කොණ්ඩාහිදි