සම්මාන දුන්නත්; පොත අන්තිමයි!

සිංහල නවකතාකරුවාට නූතන සමාජ ප්‍රශ්න අරහං ය. ඔහු ඒවා මඟහැර ගොස්; එක්කෝ හීන ගැන ලියයි. නැතහොත් වලව් ගැන ලියයි. 

“සළපතන මණ්ඩිය” නවකතාවට පසුබිම් වන්නේ ද පරණ වලව්වකි. එහෙත් ඒ වලව්වෙන් ගත හැකි ඉළව්වක් නැත.‘සළපතන මණ්ඩිය’ නව කතාව කවිතා නම්; වැඩසටහනේ දී සම්මානයට පාත්‍ර විය. කවිතා යනු උසස් අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය විසින්, සරසවි සිසුන්ගේ නිර්මාණ – කුසලතා අගයනු වස්; සංවිධාන කරන ලද සම්මාන උළෙලකි. මේ වැඩසටහන ගැන වග විස්තර ජනතාව හරිහැටි දන්නේ නැත. සමහරු එය කවි පොතක් යැයි සලකති. තවත් සමහරු එය කැවිලි විශේෂයක් සේ සලකති. මෙයින් හැඟෙන්නේ කවිතා සංවිධායකයන් ගේ දුර්වලකම් ය. ව්‍යාපාරික ප්‍රජාව මෙවැන්නක් ප්‍රතිසංවිධානය කරත් නම්; එය මුළු රට ම දැනුවත් ව වර්ණවත් උළෙලක් බවට පත් වනු ඇත. ඒ හැර ප්‍රතිඵලය ද මීට වඩා සාර්ථක වනු ඇත.

කවිතා උළෙලෙහි නවකතා අත් පිටපත් තරගයෙහි ප්‍රථමස්ථානය දිනාගෙන ඇත්තේ “සළපතන මණ්ඩිය” ප්‍රබන්ධය යි. ආශා රැළපනාව විසින් රචනා කරන ලද එම කෘතිය බෙහෙවින් දුර්වල - සාම්ප්‍රදායික කතා වස්තුවකින් සමන්විත ප්‍රබන්ධයකි. මේ නවකතාවෙන් ගම්‍ය වන එක් වැදගත් සාධකයක් වන්නේ මෙරට විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රජාව කලාව හා සාහිත්‍යය සම්බන්ධයෙන් දක්වන අතිශය පසුගාමී ප්‍රතිචාරය යි.

ආචාර්ය ගුණදාස අමරසේකර මහතා වරක් කියා සිටියේ ශ්‍රී ලංකාවේ විශ්වවිද්‍යාල යනු ත්‍රස්තවාදීන් බෝ කරන කඳවුරු විශේෂයක් බව ය. එම ප්‍රකාශය සාහසික වුව; සත්‍යතාවක් ද තිබේ. පිකටිං, වර්ජන, විරෝධතා, පහරදීම් හැර නව දැනුම සරසවි සිසුන් ළඟ නැත. විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරුන් වෙතින් ද ඊට වැඩි යමක් අපේක්ෂා කළ නො හැකි ය. සමස්තයක් ලෙස ගත් කළ අපගේ විශ්වවිද්‍යාල වෙතින් ඥානයේ පරිණාමයක් දැකිය නො හැකි ය. ආශා රැළපනාව මෙන් ම ඇයගේ නවකතාව ද ඒ බව තවදුරටත් සනාථ කරයි.
නව කතාවට පසුබිම් වන්නේ සළපතනාගම නම් පුරාණ ගම්මානයේ නවීකරණය යි. රජ දවස සන්නසකින් පවරා ග්‍රාමීය ප්‍රභූ තැනැත්තකු ගේ නායකත්වය යටතේ පිහිට වූ ගම්මානය පසු කලෙක උප නාගරීකරණයට ලක් වේ. එහි ගම් උදාව වැනි ජාතික උත්සව පවත්වනු ලැබේ. ගමේ සම්ප්‍රදාය, අත්තම් ක්‍රමය, කෘෂිකර්මය විකෘති තත්ත්වයට පත් වේ. අධ්‍යාපනයෙන් ඉහළට යන අය ගම හා එහි සංස්කෘතිය අමතක කර දමති. අවසානයේ ජංගම දුරකථන අතැතිව ගල් යවන ඔල්මොරොන්දම් තරුණ පෙළක් ගමෙහි ඉතිරි වේ.

 “තාමත් සළපතන මණ්ඩියට යනකොට දූවිලි සුළඟත් තෙක්ක පොළොව යට ඉඳලා අලුත් සුවඳක් ඇවිස්සිලා ඇවිත් මනුස්සකම කියලා දෙනවා. එත කොට මට දැනෙන්නේ ඉස්සර ගමේ සුවඳයි, අප්පච්චිගෙ ආදරෙයි එකට මුහුවෙලා කතන්දරයක් කියලා දෙනවා වගෙයි.”

(පිටුව - 2087 අවසානය)

මේ කතුවරියට නිශ්චිත ඉලක්ක නැත. දැක්මක් නැත. කිව යුත්තේ කුමක් ද? නො කිව යුත්තේ කුමක් ද? ඇය දන්නේ නැත. කතුවරියගේ අභිප්‍රාය ග්‍රාමීය හර පද්ධතියේ සෝදාපාළුව නිරූපණය කිරීම ද? එසේ නැතහොත් සමාජ පරිවර්තනයේ යථාර්ථවාදී අර්ථ නිරූපණය කිරීම ද යන්න පැහැදිලි නැත. ඇය කතන්දරයක් කියාගෙන යයි. එම කතාන්දරය තුළ ප්‍රබල සිදුවීම් නැත. එබැවින් ගමේ වෙනස ප්‍රබල ලෙස පාඨකයාට දැනෙන්නේ නැත. ගමේ වෙනස යම් පමණකට හෝ නිරූපණය වන්නේ අවසන් ඡේදයෙන් පමණි.
ආශා රැළපනාවගේ දුර්වල ම අංශය චරිත නිරූපණය යි. එහෙත් නව ප්‍රබන්ධයක ප්‍රබල ම අංශය විය යුත්තේ ද ශූර චරිත නිරූපණය යි. බණ්ඩාර, සුදු නෝනේ හා ඔවුන් ගේ දරුවන් ගේ චරිත ද, සළපතන වලව්වේ අම්මා ඇතුළු චරිත ද ලෙසින් චරිත රැසක් කතාවේ රඟති. එහෙත් මේ එක චරිතයක හෝ හැඟීම් – දැනීම් පාඨකයාට පූර්ණ ලෙස දැනෙන්නේ නැත. කතුවරිය චරිත නිරූපණය ගැන කිසිවක් ම දන්නේ නැති හැඩ ය.
කතුවරිය නව කතාවේ ප්‍රධාන සංකේතය ලෙස ගෙන ඇත්තේ සළපතනාගම වලව්ව ය. එය ගරා වැටෙමින් පවතින අතර එහි ඇත්තන් ගේ කුල ගර්වය පමණක් ඉතිරි ව පවතී. බණ්ඩාර වලව්වේ ම දරුවකු වුව ඔහු ගේ හැසිරීම මුළුමනින් ම වෙනස් ය. ඔහු ප්‍රභූ නොවන පවුලකින් ආවාහයක් කරගෙන වලව්වෙන් නික්ම තනිව නැගිටීමට වෑයම් කරයි. මෙය කතා විකාශයේ උපාය මාර්ගයක් සේ ගත හැකි ය. එහෙත් මේ උපාය මාර්ගයෙන් පලක් වී නො මැත. පසුව වලව්ව මුළුමනින් ම සමතලා වෙයි. එහි ද ඒ හැටි අර්ථයක් නැත. කතුවරියට සංකේත භාවිතය ගැන වැටහීමක් නැත.
කුලය යන සමාජ සාධකය මුළුමනින් ම දෙදරා බිම පතිත වී අතු ගෑවී යන්නේ නැත. එහි ස්වරූපය වෙනස් වී නව මානයන් සමඟ අදත් පවතී. හෙටත් පවතිනු ඇත. කුලය හා ජාතිය දියුණු සමාජය වෙතින් ප්‍රතික්ෂේප විය යුතු බව සැබෑවක් වුව එය එසේ සිදුවන්නේ නැත. නවකතාකරුවන් සිය සංකේතය භාවිතා කළ යුත්තේ සමාජ පරිණාමය පිළිබඳ පූර්ණ වැටහීමකින් යුතුව ය. එවැන්නක් මේ කතාවේ දකින්නට නැත.
ජාතිය, කුලය, දුප්පත්-පොහොසත් භේදය, ගම හා නගරය අතර ගැටීම ආදී තේමාවන් මුල්කොට නවකතා ලිවීම පැරැණි මෝස්තරයකි. එම මෝස්තරය තුළ පවා සාර්ථක නවකතා තිබිණි. ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ පරිණාමය අලළා ලියැවුණු පළමු කලාත්මක නවකතාව ගම්පෙරළිය බව බොහෝ දෙනා දනිති. තවත් කෙනකු ගම් පෙරැළියක් ගැන ලිවීමට වෑයම් කිරීම නිරර්ථක ක්‍රියාවෙකි. මේ ආධුනික කතුවරිය ද ගම් පෙරැළියක් ගැන ලියන්නට ගොස් අමාරුවේ වැටී තිබේ. ඇය සිංහල නව කතාවේ පරණ මෝස්තරය පවා අල්ලාගෙන නැත.
අපේ නවකතාකරුවන් අතර දක්නට ලැබෙන ප්‍රධාන දුර්වලතාවක් වන්නේ; නූතන සමාජ ප්‍රශ්න හා අතිශය සංකීර්ණ පෞද්ගලික ජීවන අරගල සිය ප්‍රබන්ධවල විෂය-වස්තු ලෙස නො ගැනීම ය. ඔව්හු බොහෝ දුරට ම සාම්ප්‍රදායික කතා මත්තේ ම නැසෙති. නූතන සිංහල නවකතාව එක තැන පල්වෙමින් පවතින්නේ හේතු දෙකක් නිසා ය. පළමු වන්න නූතන සමාජයේ ගැටලු – අර්බුද නවකතාව මඟින් සාකච්ඡා නො වීම ය. දෙවන්න කතා කලාවේ නව මෝස්තර අල්ලා නො ගැනීම ය. සිංහල නවකතාකරුවා තව ම සිටින්නේ අතීතයේ ය. ඔහු මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ මහතා ඉක්ම ගොස් නැත.
විශ්වවිද්‍යාල ක්ෂේත්‍රය මේ විෂයය පිළිබඳ සංවාදයට හා පර්යේෂණයට ද, නව නිර්මාණ බිහි කිරීමට ද අපූරු අවස්ථාවක් හා අවකාශයක් උදාකර දී තිබේ. එහෙත් අපේ විද්‍යාර්ථීන් එයින් ප්‍රයෝජන ගන්නා බවක් පෙනෙන්නට නැත.
පුරාණ ගම්, උප නගර බවට පත්වීමත්, උප නගර වෙළෙඳ නගර බවට පත්වීමත් සමාජ ක්‍රම විකාශය ඔස්සේ අපට දකින්නට ලැබෙන යථාර්ථයෙකි. එහි හොඳ – නරක, යහපත – අයහපත කුමක් වුව; අදත් - හෙටත් එය සිදු වෙයි. එහෙත් මේ පරිවර්තනයේ දී සමාජය බලවත් කම්පනයකට ලක් වේ. ඇතැම්හු එය දරාගත නො හී දිවි නසා ගනිති. කලාකරුවා ස්පර්ශ කරනුයේ මිනිසාට බලපාන එම කම්පනය යි. සමාජ පරිවර්තනය සාමාන්‍ය ඇසට පෙනෙනුයේ එක් විලාසයකට ය. එහෙත් කලාකරුවාගේ විලාසය ඊට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් විය යුතු ය. එබඳු වෙනසක් “සළපතන මණ්ඩිය” නව කතාව තුළ නැත.
මේ කතාව සඳහා පසුබිම් කරගනු ලබන කාලය පිළිබඳ වැටහීමක් ද කතුවරියට නැත. එක අතෙකින් දකුණේ දෙවන තරුණ නැගිටීම කතාවට පාදක වෙයි. තවත් අතකින් මෙරට දේශපාලනයේ ප්‍රබල වෙනස්කම් කිහිපයක් ද කතාවට එක් වෙයි. එහෙත් මේ එකඳු සිදුවීමක් හෝ නිරූපණය කරන්නට කතුවරිය අසමත් ය. එම සිදුවීම් ඇගේ කතාවේ චරිතවලට බලපාන ආකාරය ගැන නිරූපණයක් ද මේ පොතේ නැත.
සමාජ වෙනස්කම් හෙවත් පරිවර්තන කලාවේත්, සාහිත්‍යයේත් නිරීක්ෂණයට බඳුන්වන්නේ ඉතා සියුම් ලෙස ය. ලෝක ඉතිහාසය දෙස බලන විට කාර්මික විප්ලවය, ලෝක යුද්ධ, අරගල පමණක් නො ව; සඳතරණය පවා කලාවේ හා සාහිත්‍යයේ වෙනසකට හේතු විය. කාර්මික විප්ලවයෙන් පසු ඉංගී‍්‍රසි නව කතාවේ මෝස්තර ගණනාවක් බිහි විය. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු නාට්‍ය කලාවේ ආකෘතිය වෙනස් විය. සැමුවෙල් බෙකට්, ඉයුජින් අයනෙස්කෝ වැනි නාට්‍යකරුවෝ විකාර රූපී රංගනය හඳුන්වා දුන් හ. මෙහි අර්ථය වන්නේ සමාජ පරිණාමයට මුහුණ දෙන මිනිසා ගේ කම්පනය තත්ත්වාකාරයෙන් නිරූපණය කිරීම ය. වඩාත් වැදගත් වන්නේ මිනිසා පිළිබඳ නිරූපණය යි.
අමෙරිකන් නව කතාවේ ප්‍රමුඛ නිර්මාණකරුවකු වූ අර්නස්ට් හෙමිං වේ ඛ්ැමවිට ම කියා සිටියේ ජීවමාන චරිත නිරූපණයට උත්සුක විය යුතු බව ය. ජීවමාන චරිත යනු අව්‍යාජ හා විශ්වසනීය චරිත ය. ඒවා හැමවිට ම නූතන සමාජය හා ගැළපිය හැකි විය යුතුය. වඩාත් පැහැදිලි ව කිව හොත් ඊට සමාන චරිත සමාජයේ ජීවත් විය යුතුය. හෙමිං වේ චරිත පමණක් නො ව එම චරිතවල හැසිරීමට අදාළ ස්ථාන හා දින ගැන පවා සැලැකිලිමත් විය.
ආශා රැළපනාව ගේ කතාවේ ප්‍රධාන චරිතයක් නැත. විටෙක එහි ප්‍රධාන චරිතය බණ්ඩාර වෙයි. තව වරෙක එහි ප්‍රධාන චරිතය බණ්ඩාරගේ දියණිය මායා වෙයි. බණ්ඩාර කතාවේ මැද හරියේ දී මරා දමන්නේ කිසිදු හේතු ප්‍රත්‍යයකින් තොරව ය. ඇතැම් විට කතාවේ ඛේදය තීව්‍ර කිරීම සඳහා එසේ කරන්නට ඇතැ”යි සිතිය හැකි ය. කුමක් වුව මෙහි එන සෑම චරිතයක් ම පාහේ අතිශයින් ම ව්‍යාජ ය. ඔවුන් මනුෂ්‍යයන් ලෙස හැසිරෙන බවක් පෙනෙන්නට නැත.
බණ්ඩාර හා සුදු නෝනා අතර සමාජ පරතරයක් පවතී. ඒ හැරත් සුදු නෝනා නිසාම බණ්ඩාරට බොහෝ සුඛ විහරණ අතහැර දුක් විඳින්නට සිදුවේ. එහෙත් ඒ පිළිබඳ පසුතැවිල්ලක් බණ්ඩාරට නැත. ඔවුනතර පුංචි හෝ ගැටුමක් ඇතිවන්නේ ම නැත. එය කතුවරිය විසින් මවන ලද බොරු ආදරයකි. ව්‍යාජ ප්‍රේමයකි. මෙබඳු පවුල් ලෝකයේ කොතැනකවත් නැත. මොවුන් ගේ සැබෑ ජීවිත නිරූපණය කළේ නම්; මේ කතාව මීට වඩා අර්ථවත් වනු ඇත.
කතුවරිය ගේ අවධානයට ලක් වූ සමාජ පරිවර්තනය දෙස බලන විට අපි‍්‍රකානු හා ලතින් අමෙරිකානු නව කතා සම්ප්‍රදායයන් අප සිහියට නැඟේ. අපි‍්‍රකානු මහාද්වීපය යටත්විජිත වාදයට හසු වූ ආකාරය හා එහි කම්පනය අපි‍්‍රකානු ලේඛකයන් අතින් මනාව නිරූපණය විණි. ලතින් අමෙරිකාවට කඩා වැදුණු ස්පාඤ්ඤ ආධිපත්‍යය හා එහි කම්පනය ලතින් අමෙරිකානු ලේඛකයන් අතින් මනාව නිරූපණය විණි. එම කෘති ඓතිහාසික නිර්මාණ සේ මතුවටත් අගය කරනු ඇත.
නූතන සිංහල නවකතා රැල්ල තව ම හරි පීල්ලට වැටී නැත. ඊට ප්‍රධාන හේතුව මේ රචකයනට සමාජ දැක්මක් හා දේශපාලනයක් නො වීම ය. දෙවනුව නවකතාව පිළිබඳ ශිල්ප ඥානයක් නො වීම ය. ආශා රැළපනාවගේ “සළපතන මණ්ඩිය” නව කතාවෙන් කිසිදු සාධනීය ලක්ෂණයක් උකහා ගත නො හැකි ය.

රන්ජන් අමරරත්න

මෙම ලිපිය හෙට දිනමිණ පුවත් පතින් ද කියවිය හැකිය