අප්‍රිකා සංචාරය - මසායිවරු අපව පිළිගත්තේ ගීතයක් ගායනා කරමින්

අපූරු ගමනක නිමාව

දින දෙකක්ම සෙරෙන්ගෙටි වල ගතකරපු අපි ඊළඟ දවසෙ ‘තරන්ගිරේ’ (Tarangire) යන්න පිටත්වුණා. ඒ යන අතරමග  දිගටම චූටි චූටි මසායි (Masai) ගම්මාන කීපයක්ම පහුකරගෙන ගිහින් එක ගමක චාල්ස් වාහනේ නතර කළා. අපිව මුණගැහෙන්න ආව මසායි තරුණයාට ඉතාමත් හොඳට ඉංග්‍රීසි පුළුවන් නිසා සන්නිවේදන කටයුතු පහසුවුණා හුඟක්ම.

මසායිවරු අපිව පිළිගත්තෙ ගීතයකුත් එක්ක ඉදිරිපත් කළ හරිම ලස්සන සාම්ප්‍රදායික නැටුමකින්. ගැහැණු පිරිමි දෙගොල්ලන්ම එකතු වෙලයි නැටුම ඉදිරිපත් කළේ: හැබැයි වෙනම කණ්ඩායම් දෙකක් විදියට. වඩාත්ම සිත් ගත් අංගයවුණේ මසායි තරුණයින් එක තැන හිටගෙන උඩ පැනපු විදිහ. එක එක්කෙනා මාරුවෙන් මාරුවට තමන්ගේ වාරය ආවම උඩ පනිනවා. සමහරු අඩි දෙකක් විතර!! ඒ දිහා බලාගෙන චූටි මසායි පැටව් පැත්තකට වෙලා උඩ පනින්නෙ ‘ලොකු වුණාම අපිත් පනින්න පුරුදු වෙන්න එපායැ’ කියලා හිතලා වගේ. 

එක් උරහිසක් වැහෙන විදියට පිරිමි අය ඇඳගෙන ඉන්න තද පැහැති රෙද්ද මසායි අනන්‍යතාවයේ කැපීපෙනෙන ලකුණක්.  කාන්තාවන්  පබළුවලින් කළ වෛවර්ණ ආභරණ පැළඳ‍ගෙනයි ඉන්නේ. ආභරණ නිර්මාණය කරන්නෙත් ඔවුන්මයි. කාන්තාවන්ට කොණ්ඩය වැවීම තහනම්. කතා කර කර ඉන්න අතරෙ කවුදෝ මගෙ කොණඩෙ අදිනවා දැණුනා. පිටිපස්ස හැරිලා බැලුවම මසායි කාන්තාවො දෙතුන් දෙනෙක් හිනාවෙවී මගෙ  කොණ්ඩෙ අතගානවා. කොණ්ඩෙ දිගට වැවෙනවා කියලා සමහරවිට දන්නෙත් නැතුව ඇති.

මසායි ගමක් කියන්නෙ අතු බෙදී ගිය එක පවුලක්. හැම ගමක්ම ඔවුන් තනා ඇත්තේ ලොකු ගසක් මැදි කරගෙන රවුම් හැඩයට. මේ ගහ වටේට හරිම චූටි ගෙවල්. ගමේ සීමාව වන්නේ තාප්පයක් වගේ අඩි 4ක් විතර උසට ගොඩගැසූ වියලි අතු කැබලි. ඒ සඳහා ඔවුන් විශේෂයෙන්ම භාවිතා කරන්නේ කටු සහිත ඇකේෂියා අතු. සිංහයින්ගෙන් සතුන් ආරක්ෂා කරගැනීම පහසු නැති බවයි කියන්නේ. 

හැම ගෙදරක්ම එකම විදිහයි. ගෙවල් හැදීම භාරවන්නේ මසායි කාන්තාවන්ට. තනා ඇත්තේ සිටවූ ඉනි වලට ගස්වල අතු තබා බැඳ ඒ උඩින් ගොම හා මඩ ගාලා. ගෙදරක උසත් අඩි 4ක් විතර ඇති. ඇතුලට යන්න ඕනේ දෙකට නැමීගෙන.  ඇතුළුවීමට හා පිටවීමට ඇත්තේ ආරුක්කුවක් හැඩැති එක දොරටුවක් පමණයි. ජනේල නැහැ. අතු අතරින් එළිය එනවා ගේ ඇතුළට. හරිම පිරිසිදුයි ඇතුලත. එක තැනක් ඇඳක් විදිහට තරමක් උසට හදලා. අපි කතා කරේ මේ ඇඳ උඩ ඉඳගෙන. ටිකක් එහායින් දර ලිපක්. ඒ වෙලෙත් යන්තමින් ඇවිලෙන දර කැබලි කිහිපයක් ලිපේ තිබුණා.

එක් වැඩිහිටි මසායි පිරිමි කෙනෙකුට විවාහ කිහිපයක් කරගැනීමට අවසර තිබෙනවා. මසායි තරුණියක් විවාහ කරගැනීමට නම්, ඇගේ පියාට, මසායි පුරුෂයෙක් දිය යුතු දෑවැද්ද වන්නේ එළදෙනුන් 10 දෙනෙක්. ඉතිං තමන්ගෙ එළදෙනුන් ගණන වැඩි කරගන්න කැමති මසායි තාත්තලා, ඉල්ලන ඕනෙම කෙනෙකුට දුවව දෙන්න කැමතිලු. හිතාගන්න පුළුවන් නේද විවාහ කීපයක් කරගන්න පිරිමි කෙනෙක් කොයිතරම් පොහොසත් වෙන්න ඕනෙද කියලා.

අපි හිනාවුණා තරුණියකගෙ වටිනාකම කිරි හරක් 10ක්ද කියලා. අපිට කතා කතා කළ මසායි තරුණයා හරිම මිත්‍රශීලියි. නැත්නම් ඒ වගේ කතා කියන්න අපිට බැහැනෙ. පොදුවෙ ගත්තම මසායි කියන්නෙ හුඟක් මිත්‍රශීලී ජන වර්ගයක්. 

චූටි හයිරැක්ස් පෝලිමක්

චූටි මසායි පාසල මගේ හිතේ ඇඳුණු හරිම ආදරණීය මතකයක්.  මේ පාසල කියා හඳුන්වන්නේ, වටේටම බිත්ති කෝටුවලින් හදලා තිබුණු පුංචි කාමරයකට. අපි ඇතුළට යනකොටම මසායි පොඩ්ඩෝ හැමෝම ‘come sit, come sit’ කිය කියා අඬගහනවා ළඟින් ඉන්ඳවාගන්න. හිනා කටයි චූටි මූණුවල. පොළවටම පාත්වෙන්න හදලා තිබුණු කුඩා බංකුවල අපිත් ඉඳගත්තා. එක දරුවෙක් අනිත් අයට 1 සිට 10 දක්වා ඉංග්‍රීසියෙන් කියවනවා. 

පිටිපස්සෙන් ඉඳගෙන ඉන්නේ ගුරු යුවල

මට ඉස්සරහින් හිටපු චූටි පැටියට ඒවා ඇහෙන්නෙවත් නෑ, පිටිපස්ස හැරිලා මාත් එක්ක හිනාවෙවී ඉන්නවා. ගන්න හැම පිංතූරයක්ම ඒගොල්ලන්ටත් බලන්න ඕනෙ. ‘Show show’ කිය කිය අතේ එල්ලුණු විදිහ හරිම හුරතල්. චූටි කට හඬවල් මට තාමත් ඇහෙනවා වාගෙ. තවත් සංචාරකයින් දෙන්නෙක් ඇවිත් අපි එළියට එනකල් බලාගෙන ඉන්නවා. අර දරුවා ආයෙමත් 1 සිට 10 ගණන් කරන්න ලෑස්ති වෙනවා. හයක් හතරක් නොතේරෙන මේ දරු පැටව් දන්නෙම නැතුව වාණිජකරණයට හසුවෙලා කියලා මට හිතුණා.

බලන්න කොච්චර උඩ පනිනවද කියලා

මසායි ගමේ සිට අපි නැවතත් පිටත්වුණා තරන්ගිරේ බලා. සුන්දරත්වයෙන් අනූන මනස්කාන්ත කඳුකරය පසු කරද්දි හිතට ආවෙ ජොහැනා ස්පයිරිගෙ (Johanna Spyri) හයිඩි (Heidi) ළමා කතාව. නොදුටු අප්‍රිකාව ගැන පෙර සිතූ හැටි කොයිතරම් වැරදිද. 

මසායි කාන්තාවන්

තරන්ගිරේ, මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 1100ක් උසින් පිහිටා ඇති නිසා කලින් දැණුනු සුවදායී දේශගුණය වෙනුවට තරමක් රස්නය දැණුනා.  ලේ උරාබොන කුඩා ‘සේ සේ’ (Tse tse) මැස්සන්ගෙන් පරිස්සම්වෙන්න යැයි දැනුම් දීමක් ලැබුණා චාල්ස්ගෙන්. කැලයේ සමහර තැන්වල නිල් පාට රෙදි එල්ලා ඇත්තේ මැස්සන් ආකර්ශණයට බවයි දැනගන්න ලැබුණේ.  අනෙකුත් වනෝද්‍යානවල වගේම මෙහිත් අලි, ජිරාෆ් ආදී සතුන් පිරී සිටියා. අළුතින් දැක්කෙ රැකූන් (Racoon) රංචු. පුදුම කඩිසර කමකින් මොනාදෝ හාර හාර කනවා. කලින් නොදුටු ලස්සන මුව වර්ගත් කීපයක්ම හිටියා. අනිත් තැන්වලදි දුටු අයට වඩා ප්‍රමාණයෙන් ලොකු වඳුරන් හා වල් ඌරු රංචුත් කැපී පෙණුනා. 

මසායි කාන්තාවන්ගේ නිර්මාණශීලිත්වය

තරන්ගිරේට ළංවෙන්න ළංවෙන්න කැපී පෙණුනු අංගයක්වුණෙ විශාල Baobab ගස්. අපේ නවාතැනෙත් විශාල ගස් කීපයක්ම තිබුණා. එළිමහන පුරාම, බැලූ බැලූ අත පිරිලා හිටියෙ හයිරැක්ස්ලා (Hyrax).  වලිගයක් නැතිවුණත් බැලූ බැල්මට පේන්නෙ ටිකක් ලොකු ලේන්නු වගේ. ඒත්, පුදුමයි නේද, මේගොල්ල වැඩියෙන්ම නෑකම් කියන්නෙ අලින්ටලු! 
පහුවදා; අපි ටැන්සානියාවෙ ගතකරන අන්තිම දවස. උදේම පිටත්වුණා ආපසු ගමන. නවාතැන ළඟටම ඇවිත් ජිරාෆ්ලා ගොඩක්. චාල්ස් කියනවා අපිට සමුදෙන්න ඇවිත්ලු. එහෙම හිතනකොටත් දුකයි. උදෙන්ම නිසා කුරුල්ලෝ ගොඩක් බලාගන්න පුළුවන්වුණා.

මසායි පාසල

 චාල්ස් අපිව අරූෂා වලට ගෙනාවා. අරූෂා වලින් දවල්ට කාලා, නයිරෝබි ගමන පටන්ගත්තා.  නයිරෝබි වලට එනකොට රෑ 8.30ට විතර ඇති. දිනය දෙසැම්බර් 24 නිසා නවාතැනට ඇතුළුවෙනකොටම දුවටයි පුතාටයි නත්තලට චොක්ලට් පාර්සල් දෙකක් ලැබුණා. මේ අප්‍රිකාවෙ ගතකරන අන්තිම රැය! වෙන තැනකට ගිහාම දැනෙන, දාලා යන්න ලෝබ හිතෙන හැඟීමට වඩා, මේ සමුගැනීම දැනුනෙ හරිම සංවේදී විදියට. සජීවී පරිසරය එක්ක ගැටුණු නිසාදෝ මන්දා, අවසානය වනවිට අපිත් ඒ පරිසරයෙම කොටසක් වෙලා වගේ. අපි ටැන්සානියාවෙ ගියෙ 2010 දෙසැම්බර් මාසෙ. සංචාරයට අවුරුදු 2ක් පිරෙන්න හොඳටම ආසන්නයි. කොයිතරම් කාලයක් ගියත් එහි නැවුම්බව හැමදාමත් ඒ අයුරින්ම තියේවි. 

මේ තමයි Baobab ගස

මේ ටිකත් සඳහන් කළේ නැත්නම් ලිපිය සම්පූර්ණ නෑ වගේ දැනෙනවා. අප්‍රිකානු රටවල් මොනතරම් දුප්පත් වුණත් සංචාරක කර්මාන්තය පවත්වාගෙන යන උසස් මට්ටම නම් විශ්වාස කරන්නත් බැරිතරම්. ලාබෙට කරන බාල සංචාරක කර්මාන්තය ඔවුන් අඳුනන්නෙත් නෑ. ඒ නිසාම එහි පැමිණෙන්නෙත් වනයට සතුන්ට ආදරය කරන අය පමණමයි. වනෝද්‍යාන මේ තරම් උසස් මට්ටමකින් පවත්වාගෙන යාමට එය විශාල වශයෙන් උදව් වෙලා තියනවා.  සංචාරකයින් ඔවුන්ට ආශිර්වාදයක්ම වී ඇත්තේ ඒ නිසයි.

සටහන හා ඡායාරූප

සමුද්‍රිකා හේරත්