රටක් හිනැස්සූ අන්දරේගේ සොහොන

රජවාසලේ කවටයා හෙවත් අන්දරේට ලොකු කුඩා කවුරුත් ආදෙර්ය. ඒ ඔහු හා බැඳුණු කතා අද ද ජනපි‍්‍රය හෙයිනි. අන්දරේගේ නාමය කටින් කට පතළ වූයේ කන්ද උඩරට රජවාසලේ රාජාධිරාජසිංහ රජුගේ සමීපතමයෙකු ලෙසිනි. ඔහු කවි කතා කීමෙහි, බිණීමෙහි උපන් සමතෙකි. රජු සෘජුවම උපහාසයට ලක් කළ ද, මැති ඇමැතිවරුන්ගේ මෝඩකම් හෙළා දැක්ක ද, ඔහු කෙදිනකවත් රාජ උදහසට ලක් වූයේ නම් නැත. ඒ, ඔහුගේ කතාවකින් හිත රිදවා ගත් අයෙකු වුවද, එසැණින්ම යළි හිනැස්සීමේ උපාය ඔහු දත් හෙයිනි.

 අන්දරේ සිංහල නමකි. එහෙත්, ඒ නම බිඳී ආවේ පෘතුගීසි භාෂාවෙහි “ඇන්ඩෲ” යන්නෙනි. ඔහු මාතර කිරලවැල්ලේ ගුරුන්නැහැගෙවත්තේ දී උපත ලැබුවෙකි යැයි කියති. 

අන්දරේ කුඩා කල පටන්ම අලසයෙකු බව කියැවේ. එහෙත්, ඔහුගේ පියා ගෙදර දී ඔහුට බුද්ධ ගජ්ජය ඉගැන්වීය. එනමුත්, එය ද ඔහු නියමාකාරව උගත්තේ නම් නැත. ඔහුගේ කවීත්වයත්, දක්ෂතාවයත් එවකට කවි කලාවන්හී ලෝලියෙකු වූ රාජාධි රාජසිංහ රජුට දැනගන්නට ලැබෙයි. ඒ හා බැඳුණු රසවත් කතාවකි. 

අන්දරේ රජවාසලට කැඳවාගත් රජු තමාට මුහුණ දීමට සිදුව ඇති කරදරයක් පිළිබඳ ඔහුට කීවේය. ඒ තම නින්දට බාධා කරමින් කෑ ගසන මැඬියෙකු පිළිබඳවයි. ඊට නොවලහා ඉදිරිපත් වූ අන්දරේ, රැයක් නිදිවරමින් හිඳ මැඬියා මරා දැමුවේය. ඉන් සතුටට පත් රජු ඔහුට “සද්ද විද්ද පළඟ පතිර” යන නාමය ද ප්‍රදානය කර රජවාසලෙහි රඳවා ගත්තේය. 

අපේ මතකයේ රැඳුණු රසවත් සිද්ධීන් ගණනාවකට උල්පත වූයේ එයයි. අන්දරේ හිටිවන කවියෙකි. පොතපතින් ලත් දැනුමක් නැති වුවද මුඛරිකම ඔහුට ආභරණයක් විය. අන්දරේ හුදෙක්ම විනෝදකාමී චරිතයකි. එබැවින් මඟ තොටදී දුටු රුසිරු ළඳක් ගැන ඔහු මෙසේ හිටිවන කවියක් කීවේය.

“පල ඇත්නම් වවුලොත් එල්ලෙති    පේනූ
රුව ඇත්නම් අපටත් බහ දෙති             ගෑනූ
දෑසින් එන කඳුළු පිස දමමින්             මූණූ
ඉතින් මොට ද මේ වයසට නැති             ගෑනූ”

අන්දරේ සතු වූ රසඥතාව ඉමහත්ය. පරිසරය හා බැඳුණු, රස කල්පනා ඔහුගේ කවීත්වය ඔප මට්ටම් කළේය. ඉන් සිංහල ජන සාහිත්‍යයට ද ලැබුණේ සුළුපටු මෙහෙවරක් නොවේ. ඔහුගේ කියුම් කෙරුම් අදට ද අප රසවිඳින්නේ එහෙයිනි. “අන්දරේ සීනි කෑවා වගේ”, “ හරකුන්ට සී සාන්නට එන්නට කීම”, අන්ත:පුර ස්ත්‍රීන්ට කියූ කවි” මේ සියල්ල අපේ වහරට අද ද සමීපය.

“අලුත් පිටට බෑනා ගෙදර           එනකොට
මලුත් පුදා දුව කැඳවා දෙයි                  ළඟට
කලක් ගොසින් බෑනා පරණ වෙන කොට
බලුත් නොවටීය බෑනා             නැන්දාට”

මේ ඔහු සිය නැන්දණියට කියූ කවියකි. සිය බිරියගේ වියෝවෙන් ඔහුගේ කවි සිත ශෝකයෙන් බර විය. එහෙත්, ඒ නිහඬ බව, වියෝව ඔහු දරා ගත්තේ ද කවියෙන්ම ය. කලක් නිහඬවම පසු වූ ඔහු කැඳ වූ රජු සිය මාලිගයට යාබද නිවසක් ද, නිලමේ පදවියක් ද ඔහුට ප්‍රදානය කළේය. යළිත් දෙවන විවාහයක් කරගත් ඔහු සිය පුතු ද කැටුව නිතර රජවාසලට ගිය බැව් කියැවේ.

කලක් යත්ම ඔහු රෝගාතුර විය. නැවත ගමට යා යුතු බව ඔහු තීන්දු කළේය. ඔහු රජුට පැවසුයේ තමන්ට ද රජෙකු මෙන් ගමට යා යුතු බවකි. රජු ඔහුට දෝලාවක් ද, රාජපුරුෂයන් ද, රාජ ඇඳුම් ද, ඔටුන්නක් ද ලබා දුන්නේය. සබරගමුවේ පැල්මඬුල්ල හා උඩවලව හරහා යමින් සිටි ඔහුට තද පිපාසයක් දැනිණි. තමන් රෝගාතුර වූ බවත්, තමා මේ ළඟා වන්නේ මරණය කරා බවත් ඔවුට පසක් විය. ඔහු සෙමෙන් පලු ගසක් යට හිඳ ගත්තේය. හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවක් ද ඇතිවිණි. දෑත් දෙපා දෙපසට විහිදාගත් ඔහු, කවියකින්ම තම ජීවිතයේ අවසන් හුස්ම හෙළුවේය.

“රිදී කළේ රන් කොතලේ බීපු         මට
නිකන් කළේ දිය නැති විය පිපාසෙට
කොට්ට මෙට්ට ඇඳ ඇතිරිලි තිබුණු මට
මෙහෙමත් කල යාද පලු වීර ගස් යට”  

අන්දරේගේ මරණය රජුට ගෙන ආවේ ශෝකයකි. එහෙත්, එතැනට පැමිණි රජුට අන්දරේගේ ඉරියව්ව දැක සිනා පහළ විය. “අන්දරේ නුඹ මා හැමදා සතුටින් සැනසුවා” යැයි රජු පැවසූ බව කියැවේ. මිය ගොස් සිටි ඉරියව්වෙන්ම රාජ්‍ය ගෞරව මැදින් අන්දරේ අවසන් ගමන් ගියේය. 

ඔහුගේ සොහොන උඩමලල ග්‍රාමයෙහි දී අදත් දැක ගත හැකියි. එහි  ස්මාරකයක්ද වෙයි. රටක් සැනසූ, රාජසභාව සිනා රසයෙන් කුල්මත් කළ අන්දරෙද තවත් රුහුණු පුතෙකි.

නදීෂාණී පි‍්‍රයංගිකා

ඡායාරූප - නිශ්ශංක විජේරත්න